Proportionele aansprakelijkheid is een leerstuk dat we gebruiken als het verband tussen een handeling en schade onduidelijk is.
Bij letselschade en materiële schade is soms onduidelijk wat de oorzaak is. Asbest veroorzaakt longkanker, maar roken ook. De werknemer die met asbest werkte, kan nooit bewijzen dat asbest en niet het roken de kanker veroorzaakte. Het leerstuk van de proportionele aansprakelijkheid biedt een oplossing voor dit soort problematische schadegevallen waarin het verband tussen een handeling en schade zeer lastig of onmogelijk aantoonbaar is.
Toepassing van de proportionele aansprakelijkheid betekent dat de eiser niet hoeft te bewijzen dat de schade het direct gevolg is van een bepaalde handeling. Dit is dus een afwijking van de normale regels van het bewijsrecht: wie eist bewijst! De rechter kan in lastige gevallen het leerstuk toepassen en op grond daarvan (gedeeltelijke) aansprakelijkheid vaststellen. Zo kan in zeer lastige gevallen toch het recht op een schadevergoeding worden vastgesteld.
Wat is proportionele aansprakelijkheid?
De bedoeling van proportionele aansprakelijkheid is:
“om een oplossing te bieden voor sommige situaties waarin onzekerheid bestaat over het condicio-sine-qua-non-verband [oorzakelijk verband] tussen enerzijds de normschending en anderzijds de (op zichzelf vaststaande of vast te stellen) schade, en waarin die onzekerheid haar grond vindt in de omstandigheid dat de schade kan zijn veroorzaakt hetzij door de aansprakelijkheid scheppende gebeurtenis, hetzij door een voor risico van de benadeelde komende omstandigheid, hetzij door een combinatie van beide oorzaken.”
Arrest Nefalit/Karamus
Het leerstuk van de proportionele aansprakelijkheid is voor het eerst vastgesteld in het Nefalit/Karamus arrest. Karamus heeft lonkanker. Bij zijn werkgever Nefalit is Karamus regelmatig blootgesteld aan asbest. Daarnaast is Karamus al jaren een stevige roker. Het is onmogelijk te zeggen of het roken of werken met asbest de oorzaak is van de longkanker. De Hoge Raad vond het onredelijk om deze onzekerheid volledig voor rekening van Karamus te laten komen.
Arrest Fortis/Bourgonje
Proportionele aansprakelijkheid biedt een oplossing voor situaties waarin het verband tussen schade en een normschending lastig valt vast te stellen. Dit houdt een risico in dat het causaal verband wordt vastgesteld terwijl het eigenlijk niet aanwezig is. In het arrest Fortis Bourgonje bepaalde de Hoge Raad daarom dat de rechter moet motiveren waarom toepassing van het leerstuk in het concrete geval gerechtvaardigd is. Daarbij is vooral van belang welke norm/regel er is geschonden door de aansprakelijk gestelde partij.
Kansschade
Niet alleen het verband tussen een handeling en schade kan onzeker zijn, maar ook de schade zelf. Kansschade is een leerstuk dat gebruikt wordt als de onrechtmatigheid van een handeling vaststaat, maar onduidelijk is of daardoor schade is ontstaan. Het leerstuk is ontwikkelt in zaken waarin advocaten te laat beroep of een vordering instelden. Te laat beroep instellen is een beroepsfout. De advocaat handelt dus onrechtmatig. Maar beroep instellen en gelijk krijgen in beroep zijn twee verschillende zaken. In dergelijke gevallen speelt dus de vraag of de fout schade heeft veroorzaakt. Voor dergelijke lastige gevallen biedt het leerstuk van de kansschade uitkomst.
Verschil proportionele aansprakelijkheid en kansschade
Bij kansschade is het onzeker of er schade is ontstaan door een handeling. Bij proportionele aansprakelijkheid is onduidelijk of de schade het gevolg is van een bepaalde handeling. Bij kansschade staat dus vast dat er sprake is van een gemaakte fout en aansprakelijkheid voor de schade die hierdoor is ontstaan, maar is onduidelijk of er schade is. Bij proportionele aansprakelijkheid staat vast dat er schade is, maar is onduidelijk welke handeling de schade veroorzaakte.
De motivatie eis die geldt voor proportionele aansprakelijkheid op grond van het arrest Fortis/Bourgonje geldt niet bij kansschade.
Arrest Deloitte/ Hassink
Lange tijd was onduidelijk of proportionele aansprakelijkheid en kansschade twee verschillende leerstukken waren. In het arrest Deloitte/Hassink oordeelde de Hoge Raad dat dit twee verschillende leerstukken zijn met hun eigen toepassingsvoorwaarden.
Bespreek proportionele aansprakelijkheid
Neem contact op om uw schade te bespreken. Zo weet u direct wat uw rechten en mogelijkheden zijn. Bel naar 0800 – 44 55 000, stuur een e-mail naar info@letselschadespecialist.nl of gebruik het onderstaande contactformulier.